Salamandra plamista

Strona 1 - Informacje o salamandrze plamistej

Salamandra plamista to jaszczurka występujaca w południoweji środkowo-zachodniej Europie. Jest to gatunek pod ochroną.

Siedlisko salamandry plamistej

Prowadzi lądowy tryb życia. Siedliska dorosłych płazów nie ograniczają się do miejsc, w których występuje woda; można je spotkać w wilgotnych lasach liściastych, mieszanych, a rzadziej iglastych, na polanach, w obrębie skalistych zboczy, w buszu, a nawet na obszarach rolniczych, dolinach ze strumieniami, w południowej Europie w pobliżu osiedli ludzkich, na pastwiskach i łąkach. Toleruje pewne zmiany w swoim siedlisku, znajdowano ją nawet w ogrodach. Szczególnie lubi lasy bukowe, iglastych zaś unika, podobnie jak gleb wapiennych, w przeciwieństwie do piaskowców, margli, a według niektórych także granitów. Bytuje także w otoczeniu roślinności śródziemnomorskiej. Zamieszkuje głównie okolice podgórskie (lasy pogórza, regiel dolny), w Alpach dochodzi zwykle do wys. 800 m n.p.m., a w polskich Karpatach i Sudetach od 250 do 1087 m n.p.m., nie licząc Tatr – tam do 1000, rzadko 1300 m n.p.m. Według innych źródeł rozrodczy areał salamandry plamistej w Polsce mieści się w pasie wysokościowym 300-1125 m n.p.m., przy czym najliczniejsze występowanie tego płaza występuje w paśmie 600-800 m n.p.m.. Zasugerowano, że obecność na górskich pastwiskach może oznaczać, że w przeszłości porastał je las. Salamandra plamista nie występuje na niżu Polski, poza sporadycznymi przypadkami zaniesienia jej przez wody powodziowe lub zawleczenia przez hodowców. Nie udały się celowe introdukcje salamandry plamistej na Roztoczu i Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, które to regiony w niektórych opracowaniach bywają przytaczane jako stanowiska naturalne.

Podgatunki

Z powodu rozległego obszaru występowania gatunek ten obejmuje co najmniej 8 podgatunków. Różnią się one deseniem, ale nie na tyle, by można było je na tej podstawie wiarygodnie ustalić. Odróżnia je także liczba młodych wydawanych na świat przez matkę. W Polsce występuje środkowoeuropejski podgatunek nominatywny (Salamandra salamandra salamandra), ale prawdopodobnie na zachodnich ziemiach przebiega strefa graniczna tego podgatunku. Z kolei jego turecka populacja pod względem genetycznym znajduje się najbliżej grupy S. s. infraimmaculata.

• Salamandra salamandra salamandra (Linnaeus, 1758) – sięga południowo-wschodniej Francji na zachodzie, Półwyspu Bałkańskiego na południu, zajmując go w całości, wschodnich Niemiec i Polski na północy;
• Salamandra salamandra alfredschmidti – niewyróżniana przez część źródeł; spotykana tylko w jednej dolinie (Tendi) w północnej Hiszpanii;
• Salamandra salamandra almanzoris (Müller and Hellmich, 1935) – żyje w Gredos w środkowej Hiszpanii;
• Salamandra salamandra bejarae (Mertens and Müller, 1940) – zamieszkuje centralną część Półwyspu Iberyjskiego;
• Salamandra salamandra bernardezi (Gasser, 1978) – żyje w Asturii i Galicji;
• Salamandra salamandra beschkovi (Obst, 1981) – endemit bułgarskich gór Pirin;
• Salamandra salamandra crespoi (Malkmus, 1983) – spotykana jedynie na południu Portugalii;
• Salamandra salamandra fastuosa (Eiselt, 1958) syn. S. s. „bonnali” – jej zasięg występowania to północna część Półwyspu Iberyjskiego;
• Salamandra salamandra galliaica (Nikolskii, 1918) – zamieszkuje Portugalię i północną Hiszpanię;
• Salamandra salamandra gigliolii (Eiselt and Lanza, 1956) – żyje w środkowych i południowych Włoszech;
• Salamandra salamandra hispanica (Mertens and Muller, 1940) – jako oddzielny podgatunek kwestionowana, być może syn. S. s. terrestris; spotykana jedynie w Prowincji Montseny;
• Salamandra salamandra longirostris (Joger and Steinfartz, 1994) – pochodzi z południowej Hiszpanii;
• Salamandra salamandra morenica (Joger and Steinfartz, 1994) – Sierra Morenica w Hiszpanii;
• Salamandra salamandra terrestris (Eiselt, 1958) – widywana w dużej części Francji, krajach Beneluksu i zachodnich Niemczech;
• Salamandra salamandra werneri (Sochurek and Gayda, 1941) – niewyróżniana przez część źródeł; endemit greckiej góry Pelion.

Zachowanie

Salamandra plamista jest zwierzęciem wilgociolubnym. Prowadzi samotny tryb życia, chociaż kilka, a nawet kilkadziesiąt osobników może zimować w jednym miejscu. Jej aktywność przypada na noc. Wyjątek stanowią samice podczas sezonu rozrodczego i zwierzęta obu płci podczas deszczowej pogody. Dzień zwierzę zazwyczaj spędza pod kłodami, w norach, rozpadlinach i wykrotach. Kryje się także pośród mchu. Potrafi wykopać tunel o długości 40 cm i o szerokości zwykle 4–6 cm. Na łowy wychodzi tylko nocą lub w ciepłe pochmurne i deszczowe dni. Nie znosi upałów (jest wtedy nadzwyczaj osowiała i apatyczna). W ciepłym klimacie to na lato przypada spadek aktywności. Poluje głównie na skąposzczety i nagie ślimaki. W czasie polowania porusza się bardzo niezgrabnie, więc owady, pajęczaki lub wije udaje się jej chwycić tylko wyjątkowo. Bez pożywienia może obyć się kilka tygodni. Zaskoczona nie ratuje się ucieczką, lecz zamiera w bezruchu. Pływa słabo, a w przypadku stromych brzegów zbiornika nie może się wydostać i umiera. Ponieważ ma stosunkowo silny jad oraz odstraszające ubarwienie i prowadzi nocny tryb życia, ma relatywnie niewielu wrogów. Zaliczają się do nich łososiowate i gatunek raka Procambarus clarkii[5]. Salamandra zapada w sen zimowy późno, na przełomie października i listopada, a nieraz na początku grudnia. Czasem wykazuje aktywność nawet w czasie grudniowych ociepleń. Na wiosnę spotyka się ją już w marcu.